Y Cyfarfod Llawn

Plenary

15/07/2025

Mae hon yn fersiwn ddrafft o’r Cofnod sy’n cynnwys yr iaith a lefarwyd a’r cyfieithiad ar y pryd. 

Cyfarfu'r Senedd yn y Siambr a thrwy gynhadledd fideo am 13:30 gyda'r Llywydd (Elin Jones) yn y Gadair. 

Datganiad gan y Llywydd

Prynhawn da a chroeso, bawb, i'r Cyfarfod Llawn. Cyn i ni gychwyn, dwi'n moyn hysbysu'r Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 26.75, fod Deddf Deddfwriaeth (Gweithdrefn, Cyhoeddi a Diddymiadau) (Cymru) wedi cael Cydsyniad Brenhinol ar 10 Gorffennaf. 

1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog

Yr eitem gyntaf y prynhawn yma fydd y cwestiynau i'r Prif Weinidog, ac mae'r cwestiwn cyntaf gan Natasha Asghar. 

Gwasanaeth Cludo Cleifion

1. Pa gamau mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i wella'r gwasanaeth cludo cleifion mewn achosion nad ydynt yn rhai brys? OQ63017

13:35
Yr Eisteddfod Genedlaethol

2. Sut mae Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda'r Eisteddfod Genedlaethol i sicrhau bod y digwyddiad yn Wrecsam eleni yn gynaliadwy yn amgylcheddol? OQ63020

13:40
Cwestiynau Heb Rybudd gan Arweinwyr y Pleidiau

Cwestiynau nawr gan arweinwyr y pleidiau. Arweinydd y Ceidwadwyr, Darren Millar. 

13:45
13:50
13:55
Diet Iach a Chytbwys

3. Beth yw strategaeth Llywodraeth Cymru ar gyfer galluogi pob dinesydd i gael diet iach a chytbwys? OQ63051

14:00
Buddsoddi mewn Trefi yng Ngogledd Cymru

4. Sut mae Llywodraeth Cymru yn buddsoddi mewn trefi yng ngogledd Cymru? OQ63045

14:05
Swyddi yn y Sector Cyhoeddus

5. Sut mae Llywodraeth Cymru yn gweithio i sicrhau bod swyddi yn y sector cyhoeddus yn hygyrch ar draws holl ranbarthau Cymru? OQ63040

14:10
Y Gweithlu Anestheteg

6. Beth mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i fynd i'r afael â diffyg niferoedd yn y gweithlu anestheteg? OQ63038

14:15
Llygredd Afonydd a Môr yn Abertawe

8. A wnaiff y Prif Weinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am gamau gweithredu Llywodraeth Cymru i leihau llygredd afonydd a môr yn Abertawe? OQ63015

Marwolaethau Babanod

9. Pa drafodaethau y mae'r Prif Weinidog wedi'u cael gydag Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol ynglŷn â thargedau i leihau marwolaethau babanod? OQ63037

14:20

RÅ·n ni’n gwybod bod colli unrhyw fabi yn dorcalonnus, ac mae lleihau marwolaethau babanod yn flaenoriaeth absoliwt. RÅ·n ni'n barod wedi gweld gostyngiad tymor hir mewn cyfraddau marwolaethau marwanedig a newyddanedig, ond rÅ·n ni'n mynnu newid pellach. Dyna pam rÅ·n ni wedi cyhoeddi datganiad ansawdd cenedlaethol newydd ac wedi buddsoddi yn y rhaglen cefnogi diogelwch mewn gofal mamolaeth a newyddenedigol. Erbyn hyn mae pob un o'r byrddau iechyd yn cyflawni camau wedi'u targedu i wella canlyniadau ac i ddysgu o niwed. RÅ·n ni'n gwrando, rÅ·n ni'n dysgu, ac wedi ymrwymo i newid parhaus.

Diolch yn fawr iawn am hynny. Mae hyn yn amlwg yn rhywbeth sy'n effeithio ar nifer fawr iawn o deuluoedd. Yn ogystal â'r gwaith pwysig rŷch chi wedi'i restru yna, buaswn i'n hoffi gofyn i chi am y gefnogaeth sydd yna ar gyfer rhieni.

2. Cwestiynau i'r Cwnsler Cyffredinol a'r Gweinidog Cyflawni

Yr eitem nesaf fydd y cwestiynau i'r Cwnsler Cyffredinol a'r Gweinidog Cyflawni, a bydd y cwestiwn cyntaf gan Peredur Owen Griffiths.

Deddf yr Amgylchedd (Ansawdd Aer a Seinweddau) (Cymru) 2024

1. Pa gyngor cyfreithiol y mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi'i roi i Lywodraeth Cymru ynghylch yr amserlen weithredu ar gyfer Deddf yr Amgylchedd (Ansawdd Aer a Seinweddau) (Cymru) 2024? OQ63027

Daeth y Dirprwy Lywydd (David Rees) i’r Gadair.

14:25
14:30
Gweithredu Deddfwriaeth Senedd y DU yng Nghymru

2. Pa drafodaethau y mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi'u cael gyda chydweithwyr yn Llywodraeth Cymru ynghylch gweithredu deddfwriaeth Senedd y DU yng Nghymru lle nad oedd y Senedd wedi rhoi cydsyniad deddfwriaethol? OQ63023

14:35
Cwestiynau Heb Rybudd gan Lefarwyr y Pleidiau

Cwestiynau yn awr gan lefarwyr y pleidiau. Yn gyntaf, llefarydd y Ceidwadwyr Cymreig, Tom Giffard.

14:40
14:45
Arferion Caffael

3. Pa gyngor cyfreithiol y mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi'i roi i Lywodraeth Cymru ynghylch y camau y gall eu cymryd i sicrhau bod arferion caffael yn cynnwys ystyried triniaeth foesegol o bensiynwyr wrth ddyfarnu contractau cyhoeddus? OQ63026

Diffeithdiroedd Cymorth Cyfreithiol

4. Pa waith y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud i fynd i'r afael â diffeithdiroedd cymorth cyfreithiol yng Nghymru? OQ63024

14:50
Cyflawni Blaenoriaethau'r Llywodraeth

5. A wnaiff y Cwnsler Cyffredinol nodi enghreifftiau penodol o sut mae ei rôl fel Gweinidog Cyflawni wedi arwain at ganlyniadau mesuradwy o ran cyflawni blaenoriaethau'r llywodraeth? OQ63028

14:55
3. Datganiad a Chyhoeddiad Busnes

Eitem 3 yw'r datganiad a chyhoeddiad busnes, a galwaf ar y Trefnydd, Jane Hutt.

Member
Jane Hutt 14:58:55
Cabinet Secretary for Social Justice, Trefnydd and Chief Whip

Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Mae sawl newid i fusnes yr wythnos hon fel sydd wedi ei nodi ar agendâu'r Cyfarfodydd Llawn. Mae busnes tair wythnos gyntaf tymor yr hydref wedi ei nodi yn y datganiad busnes, sydd ar gael i Aelodau'n electronig.

15:00
15:05

Dwi’n nodi datganiad ysgrifenedig y Prif Weinidog ddoe yn rhoi diweddariad chwe mis ar waith a wnaed mewn ymateb i argymhellion modiwl 1 ymchwiliad COVID y Deyrnas Gyfunol. Mae’r datganiad ar y cyfan yn siomedig, ac mae’n hynod arwynebol. Wrth edrych ar argymhelliad 1, er enghraifft, mae’n nodi bod y Llywodraeth wedi ymateb a chwblhau'r gofyniad a wnaed. Ac eithrio un ochr A4 o esboniad yn unig, does dim modd gwneud yn siŵr bod y gofyniad wedi cael ei foddhau cyn belled ag y mae’r Senedd yma yn y cwestiwn. Mewn ymateb i argymhelliad 5, mae’n nodi bod ymarferiad desg wedi cael ei gwblhau. Y pwynt ydy nad oes modd craffu dim o’r datganiad yma yn gyhoeddus. Mae’r sefyllfa, felly, yn annerbyniol. Gaf i ofyn i’r datganiadau yma yn y dyfodol gael eu gwneud yn rhai llafar er mwyn i ni gael amser i’w craffu?

15:10
15:15
15:20
4. Datganiad gan y Dirprwy Brif Weinidog ac Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig: Y Cynllun Ffermio Cynaliadwy

Eitem 4 heddiw yw'r datganiad gan y Dirprwy Brif Weinidog ac Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig ar y cynllun ffermio cynaliadwy. Galwaf ar y Dirprwy Brif Weinidog, Huw Irranca-Davies.

Member
Huw Irranca-Davies 15:23:18
Deputy First Minister and Cabinet Secretary for Climate Change and Rural Affairs

Diolch yn fawr iawn, Dirprwy Lywydd, a phrynhawn da i chi i gyd. Rwy'n falch iawn o allu cyhoeddi ein cynllun ffermio cynaliadwy heddiw. Dyma garreg filltir arbennig yn amaethyddiaeth yng Nghymru. Bydd y cynllun yn cefnogi ffermwyr yng Nghymru i gynhyrchu bwyd o ansawdd uchel sydd o safon fyd eang, gan ofalu am yr amgylchedd ar yr un pryd â mynd i'r afael â newid hinsawdd ac addasu iddo. Bydd hefyd yn datblygu gwytnwch ar gyfer y rhai a fydd yn gweithio ac yn gofalu am y tir gwerthfawr hwn yn y blynyddoedd sydd i ddod. 

Daeth y Llywydd i’r Gadair.

Rwyf wedi ymrwymo i barhau i gydweithio â holl Aelodau'r Senedd i sichrau bod y cynllun ffermio cynaliadwy yn cynrychioli'r gorau o amaethyddiaeth Cymru, ac yn ei gefnogi, ac yn rhoi'r sefydlogrwydd a'r sicrwydd sydd ei angen ar ffermwyr i fod yn wirioneddol wydn a chynaliadwy. Diolch yn fawr iawn. 

15:30
15:35
15:40

Diolch yn fawr ichi am eich datganiad. A gaf i ddiolch hefyd i'ch swyddogion chi am y briffiau technegol a gynigwyd i Aelodau o'r Senedd ychydig oriau yn ôl? Wrth gwrs, dim ond rhyw amlinelliad lefel uchel rÅ·n ni wedi ei gael. Fel bob amser, bydd y manylion yn bwysig iawn, ac mi ddaw'r rheini gydag amser, dwi'n siwr. Dwi'n meddwl ei bod hi'n deg i ddweud fod y cynllun sydd gennym ni, erbyn hyn, yn well na'r cynllun a osodwyd ar y cychwyn. Yn sicr, mae yna lai o universal actions. Mae yna gyfeiriad wedi bod yn barod at y ffaith nad yw'r disgwyliad 10 y cant yma o blannu coed ar bob fferm yn y cynllun mwyach; mae e yn gynllun fferm gyfan. Mae'r taliadau wedi'u capio, er mwyn gwneud yn siŵr bod yr arian yn cael ei ddosbarthu yn ehangach o fewn y sector. Felly, mae e yn well, ond mae yna gwestiynau sylfaenol, wrth gwrs, yn dal i fod. Fel rwy'n dweud, dim ond ychydig oriau rÅ·n ni wedi eu cael i edrych ar y manylion, ac mi ddaw rhagor i'r golwg gydag amser, ac mi fydd yna gyfle i gnoi cil, wrth gwrs, dros yr wythnosau a'r misoedd nesaf.

15:45
15:50
15:55
16:00

Diolch, Llywydd, a diolch i'r Dirprwy Brif Weinidog am y datganiad heddiw. Mi fydd pob un ohonom ni sy'n cynrychioli ardaloedd gwledig o Gymru'n chwilio am sicrwydd heddiw yma ar gyfer y bobl rydyn ni'n eu cynrychioli. Dwi'n chwilio am sicrwydd, yn amlwg, ar gyfer amaethwyr yn Ynys Môn. Mae'r cynllun sydd gennym ni rŵan yn gam sylweddol ymlaen o'r hyn a gawsom ni'n wreiddiol, a oedd yn dangos diffyg dealltwriaeth ar sawl lefel, dwi'n meddwl, o sut mae amaeth yn gweithio go iawn. Ond tra bod llawer o'n cwestiynau wedi cael eu hateb, mae yna lawer sydd ddim, ac mae gallu ffermwr i gynllunio ymlaen yn bwysig iawn. Dyna pam dwi, fel Llyr Gruffydd, yn chwilio am addewidion cyllid y tu hwnt i'r flwyddyn gyntaf, er enghraifft.

Ond un cwestiwn penodol: mi fydd yna ryddhad bod y 10 y cant coed wedi mynd. Doedd o erioed yn ymarferol. Ond mae yna gwestiynau ynglÅ·n â beth sydd yn dod yn lle hynny. Bydd angen i bob ffermwr sy'n ymuno â'r cynllun gwblhau cynllun cyfle ar gyfer creu coetir a gwrychoedd yn y flwyddyn gyntaf o gael mynediad i'r cynllun, a bydd angen iddynt ddangos cynnydd tuag at y cynllun erbyn diwedd blwyddyn y cynllun yn 2028. Cwestiwn syml: sut bydd dangos cynnydd? Achos dyna'r math o gwestiwn rwan mae ffermwyr angen atebion iddyn nhw wrth iddyn nhw gynllunio ymlaen ar gyfer y cyfnod i ddod. 

16:05
16:10
16:15
16:20
16:25
16:30
5. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol: Gwasanaethau Mamolaeth a Threfniadau Uwchgyfeirio ac Ymyrryd GIG Cymru

Eitem 5 yw'r datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol ar wasanaethau mamolaeth a threfniadau uwchgyfeirio ac ymyrryd yn y gwasanaeth iechyd. Yr Ysgrifennydd Cabinet, Jeremy Miles, i wneud y datganiad

Diolch, Lywydd. Ddoe, fe wnaeth teuluoedd gyhoeddi eu hadolygiad eu hunain o wasanaethau mamolaeth Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe, gyda dros 50 o deuluoedd yn cyfrannu at yr adroddiad. Y bore yma, mewn cyfarfod arbennig, cafodd yr adolygiad annibynnol o'r gwasanaethau mamolaeth a newyddenedigol ei gyhoeddi a'i gyflwyno i'r bwrdd iechyd. Mae'r bwrdd wedi cynnig ymddiheuriad twymgalon a diffuant i'r holl unigolion a theuluoedd hynny am fethu â darparu gwasanaethau o'r safon y dylen nhw ei disgwyl, ac am beidio â gwrando arnyn nhw.

Daeth y Dirprwy Lywydd i’r Gadair.

16:40
16:45
16:50
16:55
17:00
17:05
17:10

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet.

Yn unol â Rheol Sefydlog 12.24, oni fai bod Aelod yn gwrthwynebu, caiff y ddau gynnig o dan eitemau 6 a 7, rheoliadau cydsyniad seilwaith Cymru 2025, eu grwpio ar gyfer eu trafod, ond gyda phleidleisiau ar wahân. Dwi ddim yn gweld unrhyw wrthwynebiadau.

6. & 7. Rheoliadau Cydsyniad Seilwaith (Ffioedd) (Cymru) 2025 a Rheoliadau Cydsyniad Seilwaith (Darpariaethau Amrywiol) (Cymru) 2025

Felly, dwi'n galw ar Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi, Ynni a Chynllunio, Rebecca Evans.

Cynnig NDM8955 Jane Hutt

Cynnig bod y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 27.5, yn cymeradwyo bod y fersiwn ddrafft o Reoliadau Cydsyniad Seilwaith (Ffioedd) (Cymru) 2025 yn cael ei llunio yn unol â’r fersiwn ddrafft a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 17 Mehefin 2025.

Cynnig NDM8956 Jane Hutt

Cynnig bod y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 27.5, yn cymeradwyo bod y fersiwn ddrafft o Reoliadau Cydsyniad Seilwaith (Darpariaethau Amrywiol) (Cymru) 2025 yn cael ei llunio yn unol â’r fersiwn ddrafft a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 17 Mehefin 2025.

Cynigiwyd y cynigion.

17:15

Galwaf ar Gadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a Chyfansoddiad, Mike Hedges.

17:20

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig o dan eitem 6? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Nac oes. Felly, derbynnir y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Derbyniwyd y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Y cwestiwn nesaf yw: a ddylid derbyn y cynnig o dan eitem 7? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Nac oes. Felly, derbynnir y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Derbyniwyd y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

8. Rheoliadau Cynllun Cymorth Ariannol Etholiadau Cymreig (Ymgeiswyr Anabl) 2025

Eitem 8 heddiw, Rheoliadau Cynllun Cymorth Ariannol Etholiadau Cymreig (Ymgeiswyr Anabl) 2025. Galwaf ar Ysgrifennydd y Cabinet dros Lywodraeth Leol a Thai i wneud y cynnig. Jayne Bryant.

Cynnig NDM8957 Jane Hutt

Cynnig bod y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 27.5, yn cymeradwyo bod y fersiwn ddrafft o Reoliadau Cynllun Cymorth Ariannol Etholiadau Cymreig (Ymgeiswyr Anabl) 2025 yn cael ei llunio yn unol â’r fersiwn ddrafft a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 24 Mehefin 2025.

Cynigiwyd y cynnig.

17:25

Galwaf ar Gadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad, Mike Hedges.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Nac oes. Felly, derbynnir y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Derbyniwyd y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

9. Cynnig i atal Rheolau Sefydlog dros dro

Eitem 9 sydd nesaf: cynnig i atal Rheolau Sefydlog dros dro er mwyn caniatáu cynnal dadl ar yr eitem nesaf o fusnes. Galwaf ar Ysgrifennydd y Cabinet dros Lywodraeth Leol a Thai i wneud y cynnig yn ffurfiol. Jayne Bryant.

Cynnig NNDM8965 Jane Hutt

Cynnig bod Senedd Cymru, yn unol â Rheolau Sefydlog 33.6 a 33.8:

Yn atal Rheol Sefydlog 27.7, Rheol Sefydlog 12.20(i) a'r rhan honno o Reol Sefydlog 11.16 sy'n ei gwneud yn ofynnol bod y datganiad a'r cyhoeddiad wythnosol o dan Reol Sefydlog 11.11 yn darparu'r amserlen ar gyfer busnes yn y Cyfarfod Llawn yr wythnos ganlynol, er mwyn caniatáu i NNDM8964 gael ei ystyried yn y Cyfarfod Llawn ar Dydd Mawrth 15 Gorffennaf.

Cynigiwyd y cynnig.

Y cynnig yw i atal y Rheolau Sefydlog dros dro. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Nac oes. Felly, derbynnir y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36

Derbyniwyd y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

10. Rheoliadau Dyrannu Tai a Digartrefedd (Cymhwystra) (Cymru) (Diwygio) 2025

Yr eitem nesaf yw Rheoliadau Dyrannu Tai a Digartrefedd (Cymhwystra) (Cymru) (Diwygio) 2025, a galwaf ar Ysgrifennydd y Cabinet dros Lywodraeth Leol a Thai i wneud y cynnig. Jayne Bryant.

Cynnig NNDM8964 Jane Hutt

Cynnig bod y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 27.5, yn cymeradwyo bod y fersiwn ddrafft o Reoliadau Dyrannu Tai a Digartrefedd (Cymhwystra) (Cymru) (Diwygio) 2025 yn cael ei llunio yn unol â’r fersiwn ddrafft a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 14 Gorffennaf 2025.

Cynigiwyd y cynnig.

17:30

Nid oes unrhyw siaradwyr eraill. Ysgrifennydd y Cabinet, ydych chi eisiau ychwanegu unrhyw beth?

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Nac oes. Felly, derbynnir y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Derbyniwyd y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

11. Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol: Y Bil Hawliau Cyflogaeth

Eitem 11 yw'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol ar y Bil Hawliau Cyflogaeth. Galwaf ar y Gweinidog Diwylliant, Sgiliau a Phartneriaeth Gymdeithasol i wneud y cynnig. Jack Sargeant.

Cynnig NDM8958 Jack Sargeant

Cynnig bod Senedd Cymru, yn unol â Rheol Sefydlog 29.6, yn cytuno y dylai Senedd y DU ystyried y darpariaethau yn y Bil Hawliau Cyflogaeth i’r graddau y maent yn rhoi sylw i faterion datganoledig.

Cynigiwyd y cynnig.

Galwaf ar Gadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad, Mike Hedges.

17:35

Dwi'n galw nawr ar Gadeirydd y Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol, Peter Fox.

17:40
17:45

A gaf i, ar y dechrau, ddatgan fy mod i yn cefnogi egwyddorion ac amcanion y Bil yn llwyr? Mae angen inni ei weld o'n gweithredu, ac yn sicr o safbwynt y sector gofal, mi fyddwn i'n croesawu gweld tâl teg yn cael ei roi i ofalwyr. Ond mae gen i broblemau a phryderon mawr am y ffordd mae hyn yn cael ei weithredu, fel yr ydyn ni wedi'i glywed gan Luke Fletcher ynghynt.

Mae'r ffordd mae'r Llywodraeth yma wedi mynd ati er mwyn cyflwyno hyn, a'r ffordd mae Llywodraeth San Steffan wedi mynd ati, yn beryglus. Mae o'n tanseilio Llywodraeth Cymru, mae'n tanseilio'r Senedd yma, ac mae'n tanseilio datganoli. Unwaith eto, rydyn ni'n gweld defnydd o rymoedd Harri VIII, sy'n galluogi Ysgrifennydd Gwladol Cymru—yn San Steffan, yn yr achos yma—i addasu neu wyrdroi Deddf neu Fesur a fydd wedi cael ei basio gan y Senedd yma. Mae hynny, i fi, yn gwbl annerbyniol. Efallai fod hyn yn dderbyniol i'r Llywodraeth yma ar hyn o bryd tra bod Llywodraeth Llafur yn bodoli yn San Steffan, ond beth fyddai'n digwydd os cawn ni Lywodraeth arall yn San Steffan rywdro? Dywedwch fod Reform yn ennill y tro nesaf, beth fuasai hynny'n golygu i'r Senedd yma ac i ddatganoli wedyn, ein bod ni wedi trosglwyddo'r grym a rhoi'r hawl yna i Ysgrifennydd Gwladol Reform yn San Steffan? Ydy'r Llywodraeth yma, felly, yn credu bod hyn yn sefyllfa dderbyniol?

Hefyd, mi fydd dim hawl gan y Gweinidog yma yng Nghymru i sefydlu corff tâl teg heb gael caniatâd yr Ysgrifennydd Gwladol yn San Steffan. Mae hyn, unwaith eto, yn fy nhyb i, yn gwbl annerbyniol. Ydy'r Llywodraeth yn credu bod y sefyllfa yma'n dderbyniol, lle mae'n rhaid plygu i San Steffan er mwyn cyflawni'r Deddfau y mae hawl gennym ni i'w gwneud fan hyn yng Nghymru?

Fedrwn ni ddim parhau i ddeddfu fel hyn, gyda grymoedd yn cael eu cymryd oddi ar ein Senedd ni, a'n llais democrataidd ni'n cael ei danseilio dro ar ôl tro. Rwy'n deall bod y Llywodraeth yma'n gwrthwynebu'r defnydd o rymoedd Harri VIII, ond eu bod nhw wedi methu darbwyllo Llafur yn San Steffan. Wel, beth mae hyn yn ei ddweud am y bartneriaeth mewn pŵer? Does dim lot o rym gan y Llywodraeth yma dros Lywodraeth San Steffan.

Mi fydd y Bil yma'n effeithio'n uniongyrchol ar fywydau nifer fawr o bobl yng Nghymru, ac mi fydd ganddo fo hefyd effaith ar faterion eraill sydd wedi eu datganoli, boed yn gyllideb Cymru, yn wasanaethau gofal, ac yn wir yn wasanaethau iechyd, ond does yna ddim amser wedi cael ei neilltuo neu ei roi ar gyfer craffu hyn yn y cyd-destun ehangach yna. Does yna ddim craffu Cymreig wedi bod. Ydy'r Llywodraeth yn credu bod hyn yn dderbyniol? Nid fel hyn mae llywodraethu, a dwi eisiau sicrhau bod hyn yn cael ei roi ar gofnod, fy anfodlonrwydd i o'r drefn yma.

Yn olaf, mi allai'r Llywodraeth yma wedi mynd ati i gyflwyno ei Mesurau ei hun. Rŵan, dwi'n derbyn na fyddai Mesurau o'r fath wedi bod yn statudol yng nghyd-destun Cymru oherwydd nad ydy hawliau cyflogaeth wedi cael eu datganoli, ac mae yna gwestiwn yn fanna o ran beth mae'r Llywodraeth yma'n ei wneud er mwyn sicrhau datganoli hawliau cyflogaeth a sicrhau ein bod ni'n flaengar yng Nghymru, ond dydyn nhw ddim, ac mi fuasai unrhyw beth a fyddai'n cael ei wneud yng Nghymru wedi bod yn Fesur gwirfoddol, ond mi fuasai hynny wedi dangos llwybr clir a dangos awydd y Llywodraeth yma. Felly, pam na wnaeth y Llywodraeth yma fynd ati i weithredu Mesur annibynnol ei hun cyn ein bod ni'n ddibynnol ar San Steffan? Ydy'r Llywodraeth yma erbyn hyn wedi rhoi fyny ar ddatblygu ei syniadau ei hun, ac yn ddibynnol ar San Steffan i ddarparu'r syniadau a'r Biliau i Gymru? Diolch.

17:50
17:55

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Oes, dwi wedi clywed gwrthwynebiad. Felly, gohiriaf y bleidlais o dan yr eitem hon tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.

12. Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol: Y Bil Iechyd Meddwl
13. Y Bil Tomenni Mwyngloddiau a Chwareli Nas Defnyddir (Cymru): Hysbysiad Ffurfiol o Gydsyniad Ei Fawrhydi a Dug Cernyw

Symudwn ymlaen at eitem 13, y Bil Tomenni Mwyngloddiau a Chwareli Nas Defnyddir (Cymru)—hysbysiad ffurfiol o gydsyniad Ei Fawrhydi a Dug Cernyw. A galwaf ar y Dirprwy Brif Weinidog ac Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig, Huw Irranca-Davies.

Member
Huw Irranca-Davies 17:56:23
Deputy First Minister and Cabinet Secretary for Climate Change and Rural Affairs
14. Cyfnod 4 y Bil Tomenni Mwyngloddiau a Chwareli Nas Defnyddir (Cymru)

A Chyfnod 4 y Bil Tomenni Mwyngloddiau a Chwareli Nas Defnyddir (Cymru) sydd nesaf, a galwaf ar y Dirprwy Brif Weinidog ac Ysgrifennydd y Cabinet i wneud y cynnig, Huw Irranca-Davies.

Cynnig NDM8963 Huw Irranca-Davies

Cynnig bod y Senedd yn unol â Rheol Sefydlog 26.47:

Yn cymeradwyo'r Bil Tomenni Mwyngloddiau a Chwareli Nas Defnyddir (Cymru).

Cynigiwyd y cynnig.

Member
Huw Irranca-Davies 17:57:00
Deputy First Minister and Cabinet Secretary for Climate Change and Rural Affairs

Diolch i chi, Dirprwy Lywydd. Mae'n bleser gen i wneud y cynnig gerbron y Senedd heddiw ar gyfer Cam 4 o'r Bil Tomenni Mwyngloddiau a Chwareli Nas Defnyddir (Cymru), a gyflwynwyd i'r Senedd ar 9 Rhagfyr 2024.

Dirprwy Lywydd, y Mesur hwn yw'r cyntaf o'i fath yn y Deyrnas Unedig. Mae'n flaengar. Fel cenedl a oedd ar flaen y gad yn y diwydiant glo, mae'n gwbl briodol ein bod yn arwain y ffordd gyda deddfwriaeth i sicrhau diogelwch chwareli nas defnyddir yng Nghymru, er mwyn amddiffyn cymunedau lleol.

Felly, rwy'n gofyn i'r Aelodau roi eu cefnogaeth a phleidleisio dros y Bil. Bydd hyn yn ein galluogi i barhau o ddifrif â'r gwaith gweithredu pwysig i gyrraedd dyddiad sefydlu'r awdurdod, sef 1 Ebrill 2027. Drwy weithio gyda phartneriaid cyflawni, rwy'n hyderus y bydd y Bil yn cael effaith wirioneddol, gadarnaol a pharhaol. Diolch yn fawr iawn, Dirprwy Lywydd.

18:00

Hoffwn i ddiolch i'r clercod a'r cyfreithwyr sydd wedi gweithio mor galed ar y Bil yma ac sydd wedi bod yn amyneddgar iawn wrth ddrafftio gwelliannau. Buaswn i'n hoffi diolch i Ysgrifennydd y Cabinet hefyd ac aelodau eraill y pwyllgor am yr ymgysylltiad adeiladol rydyn ni wedi ei gael trwy gyfnod y Bil hwn, ac i'r Aelodau eraill a siaradodd o blaid rhai o'r gwelliannau roeddwn i wedi eu cynnig. 

18:05
Member
Huw Irranca-Davies 18:07:37
Deputy First Minister and Cabinet Secretary for Climate Change and Rural Affairs

Yn unol â Rheol Sefydlog 26.50C, rhaid cynnal pleidlais wedi ei chofnodi ar gynigion Cyfnod 4, felly gohiriaf y bleidlais ar y cynnig hwn tan y cyfnod pleidleisio. 

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.

15. Dadl: Cyflawni Blaenoriaethau a Rhaglen Ddeddfwriaethol y Llywodraeth

Detholwyd y gwelliannau canlynol: gwelliant 1 yn enw Heledd Fychan, a gwelliannau 2 a 3 yn enw Paul Davies. Os derbynnir gwelliant 1, caiff gwelliannau 2 a 3 eu dad-ddethol.

Eitem 15, dadl y Llywodraeth ar gyflawni blaenoriaethau a rhaglen deddfwriaethol y Llywodraeth. Galwaf ar y Prif Weinidog i wneud yn cynnig—Eluned Morgan. 

Cynnig NDM8959 Jane Hutt

Cynnig bod y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 11.21(ii):

Yn nodi:

a) y cynnydd sydd wedi’i wneud ar gyflawni blaenoriaethau’r Llywodraeth:

i. gwell iechyd;

ii. mwy o swyddi;

iii. gwell trafnidiaeth; a

iv. mwy o gartrefi;

b) y cynnydd ar y Rhaglen Ddeddfwriaethol.

Cynigiwyd y cynnig.

Rydyn ni hefyd yn delifro pan fo hi'n dod i adeiladu tai. Mae ein targedau ar dai cymdeithasol ymysg y rhai mwyaf uchelgeisiol sydd erioed wedi eu gweld yng Nghymru, gyda bron £2 biliwn o fuddsoddiad. Er gwaethaf Brexit, chwyddiant uchel, rhwystrau yn y gadwyn gyflenwi a thwf uchel mewn cyfraddau llog, rŷn ni'n dal ar y trywydd iawn i gynnal ein cyfraddau adeiladu blynyddol uchaf ers 2008.

18:10

Daeth y Llywydd i’r Gadair.

Rŷn ni wedi cyflwyno prydau ysgol am ddim i bob plentyn ysgol gynradd yng Nghymru—dros 50 miliwn o brydau cinio ychwanegol eisoes wedi cael eu gweini. Ar ben hyn, ŷn ni wedi cefnogi dros 57,000 o bobl ifanc i mewn i swyddi, addysg neu hyfforddiant trwy ein gwarant pobl ifanc.

Rŷn ni wedi dileu elw o ofal plant sy'n derbyn gofal, gan roi pobl ifanc bregus cyn pocedi preifat. Rŷn ni wedi cymryd camau i fynd i'r afael â thlodi cartref drwy gyflwyno Bil digartrefedd a thai cymdeithasol. Rŷn ni wedi cryfhau'r Senedd, gan ei gwneud yn sefydliad mwy effeithiol, mwy cynrychioladol, un sy'n wirioneddol yn gweithio ar gyfer y bobl mae'n eu gwasanaethu. Ac mae'r Gymraeg yn perthyn i bob un ohonom, ac rŷn ni wedi ymrwymo'n llawn i gyrraedd miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050 a dyblu canran y bobl sy'n defnyddio'r Gymraeg yn eu bywydau bob dydd. Mae cyflwyniad Bil y Gymraeg ac addysg yn gam pwysig yn y daith yma.

18:15

Rwyf wedi dethol y tri gwelliant i'r cynnig. Os derbynnir gwelliant 1, bydd gwelliannau 2 a 3 yn cael eu dad-ddethol. Rhun ap Iorwerth sy'n cynnig gwelliant 1 yn enw Heledd Fychan.

Gwelliant 1—Heledd Fychan

Dileu popeth a rhoi yn ei le:

Yn gresynu bod Llywodraeth Cymru wedi methu â chyflawni ei blaenoriaethau drwy:

a) methu targedau rhestrau aros dwy flynedd olynol y GIG;

b) gadael Cymru ar waelod y tablau cyflogau cyfartalog gros;

c) methu â sicrhau'r £4 biliwn o arian canlyniadol rheilffordd HS2;

d) peidio â gwrando ar rybuddion na fydd yn cyrraedd y targed cartrefi cymdeithasol; ac

e) gwneud tro pedol ar ymrwymiadau a wnaed yn ei rhaglen ddeddfwriaethol.

Cynigiwyd gwelliant 1.

Mi fuaswn i wedi gallu sôn am lawer o enghreifftiau eraill, am broblemau'r gwasanaeth ambiwlans, neu lefelau isel cynhyrchiant yn economi Cymru, neu lefelau isel boddhad teithwyr ar drenau Cymru. Ble aeth yr addewid i sicrhau bod yna gydbwysedd rhywedd yn y Senedd yma drwy ddeddfwriaeth?

Ac wrth gwrs, pan fo'n dod at Gymru, mae'r ddau bartner yn y bartneriaeth mewn grym yn methu: Llywodraeth Cymru yn fan hyn, a Llywodraeth y Deyrnas Unedig. Mae Keir Starmer, wrth gwrs, wedi profi bod blwyddyn yn hen ddigon o amser i wneud lot fawr o gamgymeriadau, gwneud rhes o benderfyniadau sydd yn taro rhai o'r bobl a rhai o'r cymunedau mwyaf bregus sydd gennym ni yng Nghymru. Ond dydy 12 mis, mae'n debyg, ddim yn ddigon hir i wneud unrhyw beth o’r rheini y gwnaethon nhw addo eu gwneud i Gymru. Lle mae’r datganoli cyfiawnder? Mi gadarnhawyd ddoe dydy o ddim yn flaenoriaeth. Lle mae’r arian HS2? Dim sôn amdano fo, na diwygio fformiwla gyllido Cymru, nac Ystâd y Goron, neu roi grym go iawn i Gymru dros y cronfeydd cymerodd le'r hen raglenni cyllid Ewropeaidd. Felly, tynnwch y sbin o na ac edrychwch go iawn ar y dystiolaeth o’n blaenau ni, a beth welwch chi ydy bod y Prif Weinidog a’r Llywodraeth yma, ar ôl bron flwyddyn dan ei harweinyddiaeth hi, wedi cyflawni’r gwrthwyneb, mewn llawer ffordd, o’r hyn yr addawodd hi. Does yna ddim ffordd goch Gymreig go iawn, nac oes? Sloganau ydy pethau felly. Dirywiad rydym ni’n ei weld, onid ydym, managed decline rydym ni wedi gweld cymaint dros y blynyddoedd, a dyna ydy gwaddol arweinyddiaeth Llafur ar ôl chwarter canrif a mwy.

18:20

Darren Millar, nawr, sy'n cyflwyno gwelliannau 2 a 3 yn enw Paul Davies.

Gwelliant 2—Paul Davies

Yn is-bwynt a), cyn 'cynnydd', ychwanegu 'diffyg'.

Gwelliant 3—Paul Davies

Yn is-bwynt b), cyn 'cynnydd', ychwanegu 'diffyg'.

Cynigiwyd gwelliannau 2 a 3.

18:25
18:30
18:35
18:40
18:45
18:50

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 1? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Mae yna wrthwynebiad, felly fe gymerwn ni'r pleidleisiau ar yr eitem yma yn y cyfnod pleidleisio. 

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.

That brings us to voting time, unless three Members wish for the bell to be rung.

16. Cyfnod Pleidleisio

Mae'r bleidlais gyntaf y prynhawn yma ar eitem 11. Y cynnig cydsyniad deddfwriaethol ar y Bil Hawliau Cyflogaeth yw'r bleidlais yma. Dwi'n galw am bleidlais ar y cynnig, a gyflwynwyd yn enw Jack Sargeant. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 27, 10 yn ymatal, 13 yn erbyn. Felly, mae'r cynnig yna wedi ei dderbyn.

Eitem 11. Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol: Y Bil Hawliau Cyflogaeth: O blaid: 27, Yn erbyn: 13, Ymatal: 10

Derbyniwyd y cynnig

Eitem 14 yw'r bleidlais nesaf. Cyfnod 4 y Bil Tomenni Mwyngloddiau a Chwareli Nas Defnyddir (Cymru) yw'r bleidlais yma. Felly, dwi'n galw am bleidlais ar y cynnig, a gyflwynwyd yn enw Huw Irranca-Davies. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 50, neb yn ymatal, neb yn erbyn. Mae'r bleidlais yna ar y Cyfnod 4 wedi ei chymeradwyo.

Eitem 14. Cyfnod 4 y Bil Tomenni Mwyngloddiau a Chwareli Nas Defnyddir (Cymru) : O blaid: 50, Yn erbyn: 0, Ymatal: 0

Derbyniwyd y cynnig

Eitem 15 yw'r pleidleisiau nesaf. Yr eitem yma yw'r ddadl ar gyflawni blaenoriaethau a rhaglen ddeddfwriaethol y Llywodraeth. Pleidlais ar welliant 1 fydd gyntaf, ac, os derbynnir gwelliant 1, bydd gwelliannau 2 a 3 yn cal eu dad-ddethol. Y bleidlais gyntaf felly, ar welliant 1, yn enw Heledd Fychan. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 10, neb yn ymatal, 40 yn erbyn. Mae'r gwelliant yn cael ei wrthod.

Eitem 15. Dadl: Cyflawni Blaenoriaethau a Rhaglen Ddeddfwriaethol y Llywodraeth. Gwelliant 1, a gyflwynwyd yn enw Heledd Fychan: O blaid: 10, Yn erbyn: 40, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant

Gwelliant 2, yn enw Paul Davies. Agor y bleidlais ar welliant 2. Cau'r bleidlais. O blaid 23, neb yn ymatal, 27 yn erbyn. Felly, mae gwelliant 2 wedi ei wrthod.

Eitem 15. Dadl: Cyflawni Blaenoriaethau a Rhaglen Ddeddfwriaethol y Llywodraeth. Gwelliant 2, a gyflwynwyd yn enw Paul Davies: O blaid: 23, Yn erbyn: 27, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant

Gwelliant 3, yn enw Paul Davies. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 23, neb yn ymatal, 27 yn erbyn.

Eitem 15. Dadl: Cyflawni Blaenoriaethau a Rhaglen Ddeddfwriaethol y Llywodraeth. Gwelliant 3 a gyflwynwyd yn enw Paul Davies: O blaid: 23, Yn erbyn: 27, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant

Mae'r bleidlais olaf ar y cynnig wedi ei ddiwygio. Agor y bleidlais. [Torri ar draws.] Mae'r bleidlais olaf ar y cynnig heb ei ddiwygio. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 26, neb yn ymatal, 24 yn erbyn. Felly, mae'r cynnig heb ei ddiwygio wedi ei dderbyn.

18:55

Eitem 15. Dadl: Cyflawni Blaenoriaethau a Rhaglen Ddeddfwriaethol y Llywodraeth. Cynnig (heb ei ddiwygio): O blaid: 26, Yn erbyn: 24, Ymatal: 0

Derbyniwyd y cynnig

Dyna ddiwedd ar y pleidleisiau, a diwedd ar ein gwaith ni am heddiw.

Daeth y cyfarfod i ben am 18:55.